ภาคอีสานเรียก " แมงหามผี " ภาคกลางเรียก " ตั๊กแตนกิ่งไม้ หรือ แมงไม้ "

[kaentong]

ภาคอีสานเรียก
" แมงหามผี "
 ภาคกลางเรียก
" ตั๊กแตนกิ่งไม้ หรือ แมงไม้ "
เมื่อวันที่ 19 กันยายน 2556

[kaentong]

ชื่อ  แมงหามผี ( พ่อมดผู้สันโดษ )
ชื่อวิทยาศาสตร์    Phasma 
ชื่อสามัญ           phobaeticus 
กลุ่ม                 “Phasmids”
วงศ์                  Phamatidae

ทางภาคอีสานเรียก แมลงชนิดนี้ว่า “แมงหามผี”
พบกระจายอยู่ทั่วโลก พบมากในเขตร้อน และ เขตอบอุ่นประเทศไทย และ พบกระจายอยู่เฉพาะแถบเอเซียตะวันออกเฉียงเหนือ วิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิต ที่ใช้เทคนิคการพรางตัว สุดยอด  เพื่อความอยู่รอด

คำว่า Phasma มาจากภาษาละติน แปลว่า” ผี” ซึ่งมาจากกลไกที่ใช้ในการหลบหลีกศัตรูของแมลงกลุ่มนี้
อ้าว ทางละติน  ก็เรียก มันว่า ผีเหมือนกันกับ ทางอีสานเลย  ทำไมหนอ

ลักษณะทางกายภาพ
มีลำตัวยาว สีกิ่งไม้แห้ง  หัวเล็ก มีขา 6  ขา ยาว ๆ เรียวเล็ก คล้ายกิ่งไม้ ขาแต่ละหาอยู่ห่างกัน ส่วนตัวผู้ มีขนาดเล็กกว่าตัวเมียมาก  ขาหน้า ยื่นยาวกว่าหัว คล้ายใบหญ้าแห้ง หรือ กิ่งไม้แห้ง เพื่อล่อเหยื่อ

แมลงชนิดนี้ อาศัยการพรางตัวโดยใช้สีที่กลมกลืนกับกิ่งไม้แห้ง การเปลี่ยนสี ขึ้นกับอุณหภูมิ ความชื้น และ ความเข้มของแสง โดยเซลล์ epidermis ที่อยู่เหนือผิว cuticle จะมีเม็ดสี (pigment granules)เคลื่อนที่เข้าในเซลล์เพื่อตอบสนองกับสิ่งแวดล้อมจากการศึกษานี้จะพัฒนาเพื่อนำไปใช้สู่กระบวน การเรียนรู้วิทยาศาสตร์โดยใช้แมลงเป็นต้นแบบ อีกทั้งมูลของแมงหามผี บางชนิดสามารถนำมาใช้เป็นยาแผนโบราณในการรักษาโรคกระเพาะอาหาร สมานแผลในระบบทางเดินอาหาร

[kaentong]

ทางภาคกลาง เรียกแมงอันนี้ ว่า “ตั๊กแตนกิ่งไม้และ ใบไม้”  มีจำนวนชนิดทั้งหมด 32 ชนิด  ไม่สามารถจำแนกชนิดพันธุ์ได้ 18 ชนิด มีความสัมพันธ์กับพืชอาหาร ในกลุ่มของพืชสกุล กุหลาบ

ตั๊กแตนใบไม้มีชนิดพันธุ์เพิ่มขึ้น 1 ชนิดพันธุ์ และ พืชอาหารคือ มะยมป่า และ มะม่วง ซึ่งจากจำนวนทั้งหมดนี้ทำการเพาะเลี้ยงขยายพันธุ์ได้แล้วกว่า 15 ชนิด

อาหารการกิน
จากการสังเกตของผู้ตั้งกระทู้ ตอนไปเลี้ยง งัวเลี้ยงควายตามโคกป่า นาดอน พบว่า แมงหามผี กินแมลงชนิดอื่นเป็นอาหาร เช่นตั๊กแตนน้อย ตัวเพลี้ย และ แมงซ้าง   โดยอาศัยการพลางตัว แอบซุ่มพอเหยื่อเข้ามาใกล้ ก็รับใช้ขาเกี่ยวแล้วกัดกิน อีกทั้งยังกินเกสรดอกไม้ในป่า
กินน้ำหวานดอกไม้

สถานที่พบ
ตามสุมทุมพุ่มไม้ทั่วไป หรือตามต้นไม้ ต้องสังเกตดีๆ เนื่องจากพรางตัวได้แนบเนียนมาก ส่วนมากอยู่ตามกิ่งไม้แห้ง คอยดักกินด้วงมอด บางชนิด   

[kaentong]

ในแง่วิถีอีสาน

ชาวอีสานไม่กินแมลงชนิดนี้ ส่วนมากผู้สาวไปหาฟืน  หรือไปตัดฟืน จะพบแมงหามผี เวลาจ้องมัน มันจะ แกว่งตัว เดินโซเซ ดังคนแบกของหนัก  บ้างก็ยืนไกวตัว โยกเยก ข่มขู่ แต่ไม่เคยทำอันตรายแก่มนุษย์แต่อย่างใด

ตัวที่มีขนาดเต็มวัย ตัวโต ขนาดนิ้วหัวแม่เท้า   ยาวคืบกว่าๆ   โบราณว่า แมงหามผี เวลาจะหาฟืนมาเผาผี ในป่าช้า มักจะเห็นแมงอันนี้ ลัดทาง  ผู้ตั้งกระทู้ก็เคยถูกแมงหามผี ลัดทาง ยามไปหาควาย ( ตามควาย) ในตอนแลง แมงหามผี คลานอยู่กลางทางดินทราย พอจ้องดู มันก็ทำท่าทาง โยกเยก ๆ   โยกหน้า โยกหลัง

ปู่บอกว่า  “เห็นแมงหามผีแล้ว ให้เตือนสติตัวเอง  ชีวิตเฮาดังแบกขอนดอก (ขอนผุ ) เมื่อชีวาวาย ย่อมไร้ประโยชน์  เปรียบดังแมงหามผี  ขาน้อยๆ แบกตัวโซเซ ซวนล้ม  หากไม่สะสม ความดี ในขณะมีชีวิต  ก็เกิดมาไร้ค่า”

คนอีสานกินแมงไม้เป็นอาหาร เพราะความอดอยาก หรือเพราะวิถีที่ต้องใช้ประโยชน์จากธรรมชาติคุ้มค่า เรียนรู้และปรับตัว ไม่ถือว่า แมลงเป็นสิ่งไร้ค่า  แม้ว่า “แมงหามผี” จะกินไม่ได้ ก็ยังใช้เป็นเครื่องเตือนใจ ให้หมั่นทำความดี ตามคติศาสนา
   

ขอขอบคุณที่มา http://www.isan.clubs.chula.ac.th/

[kaentong]

วีดีโอ ชุดที่ 1
ภาคอีสานเรียก
" แมงหามผี "
ภาคกลางเรียก
" ตั๊กแตนกิ่งไม้ หรือ แมงไม้ "

[kaentong]

วีดีโอ ชุดที่ 2
ภาคอีสานเรียก
" แมงหามผี "
ภาคกลางเรียก
" ตั๊กแตนกิ่งไม้ หรือ แมงไม้ "

[kaentong]

[kaentong]

[kaentong]

[kaentong]

[kaentong]

[kaentong]

[kaentong]

[kaentong]

[kaentong]

วีดีโอ ชุดที่ 1
ภาคอีสานเรีก
" แมงหามผี "
ภาคกลางเรียก
" ตั๊กแตนกิ่งไม้ หรือ แมงไม้ "