ผญา คำกลอนโบราณอีสาน

[kaentong]

เฒ่าแก่แล้ว เนื้อเหี่ยวหนังยาน...
หูตามัวกะบ่คือยังน้อย...
ตีนมื่อเส้า ตนโตกะหมองหม่น...
หูบ่แจ้ง ตานั้นกะบ่ใส...
บัดสิลุกหย่างย้าย ย่ายยางไปมา...
หลังขดโข แข็งโงงอโง่ง...
เลยบ่แสนแพนหน้า โสภาดอกคือเก่า
เฒ่าแก่แล้วแนวนี้สู่คน...
พวกหมู่เจ้าพี่น้อง ประชาลูกหลานเหลน...
อย่าประมาทม่าง เมาเล่นบ่ดี..เด้อจ้า

[kaentong]

🌾ผัวเมียนี่กูมึงอย่าได้ว่า
🌾มีแต่ข่อยและเจ้าตะผองเฒ่าซั่วซีวา..
🌾ผัวเมียนี่คนเดียวโดยฮีต
🌾สุขทุกข์ขอให้อยู่ฮ่วม ตุ้มจนเฒ่าแก่ซรา
🌾ผัวเมียนี่ให้ฮักห่อถนอมกัน
🌾สุขทุกข์มีให้ค่อยจาดอมเว่า
🌾อย่าสิเอาไฟเข่า มาสุมสิฮ้อนเฮ่ง
🌾เมียอย่าเก่งแต่ป้อย ความน้อยอย่ามี
🌾ผัวให้เป็นหลัก คุ้มครองครอบครัวเรือน
🌾เสาเฮือนเพให้ส่อยพากันสร่าง
🌾นางหรือท้าวบุตรตาผุมาเกิด
🌾พากันเลี้ยงลูกน้อยให้เขาได้ใหญ่สูง
🌾ลุงและป้าคณาญาติให้ทาวเถิง
🌾เหิงนานเนาว์อย่าสิลืมป๋าถิ่ม
🌾ให้เจ้าพากันยิ้มกินทานอย่าได้ขาด
🌾ฝูงหมู่ญาติพี่น้องสองข้าง ให้แก่นเฮือน ฮั่นแหล่ว

[kaentong]

🌾แม้นสิอิดเมื่อยล้า...ให้ก้าวต่อยังพอไหว
🌾เอาแฮงใจเป็นพลัง...สานฝันในวันท้อ
🌾บ่ต้องรอชะตาช่วย...แม่นบ่รวยกะตามส่าง
🌾สุขทุกข์ปะปนบ้าง...ทางใจนั้นอย่าสุถอย
🌾สู้เอาเด้อพี่น้อง...แม่นกายทุกข์กะสุขใจ
🌾ดีก่อไปอาศัยเขา...เพิงคนอื่นนอนซ้น
🌾คนบ้านเฮาขอกันได้...มีหยังกะปันแบ่ง
🌾ฮักแพงกันคือพี่น้อง...แลงเช้าเอิ้นไถ่ถาม อยู่เด้

[kaentong]

🌾ให้สิโตนโตข่อย  คนพลอย สนาวาส
🌾ขาดคนมาอยู่ซ้อน  นอนไห้ ใส่ ป่าหนาม
🌾อย่ามาถามเรื่องน้ำ ตั้งแต่ออกพรรษา
🌾บ่ทันมีเวลา  ได้ส่วยคีง หึ.หน้า
🌾กะตามประสา คนพ่าย ชีวิตเพ พังหมุ่น
🌾อาศัยบุญบ้านนั้น บ้านนี้พอมีหม่อง นั่งซอม..
🌾เว้าแบบบ่อ้อมค้อม   สิโตนซาด คนเหงา
🌾มื้อบ่เมาข่อยกะมี้  มื้อบ่ดี กะมีบ้าง
🌾คนหลงทางยังคืนได้  ข่อยเสียใจต้องมีซ่วง
🌾ไปตามดวง คนผู้ฮ้าย ข่อยคนพ่าย  อย่าหน่ายชัง...ข่อยเถาะ!!

[kaentong]

🌾ทางหลายเส้น ตามใจไผ่สิท่อง เอาแล้ว
🌾แม่นสิฮกตืดตื้อ มัวฟ้าบ่ค่องทาง
🌾สุคนสุกินข้าว แยงเงากะบ่ใสส่อง คือกันแล้ว
🌾ตั้งแต่ฟ้าฝ่ายก้ำ เมฆยังค้ำบ่เกิงกัน
🌾สุคนสุอาบน้ำ ผิวพรรณบ่เกี้ยงท่อ กันแล้ว
🌾สุคนสุห่มผ้า หนาวเนื้อบ่ท่อกัน
🌾สุคนสุเฮียนด้วย เสมอดั่งอาจารย์เดียว
🌾บัดความฮู้บ่เทียมทัด เสมอเดียวโดยด้าม
🌾ยามเมื่อโตยอขึ้น เคียนนั่งสัปทนสูง
🌾อย่าสุโยโยเสียง ข่มคนเทิงค่าย
🌾บัดว่าหงายลงคว่ำ หัวสักคนสิซ่า
🌾บัดว่าตกต่ำต้อย โตเจ้าสิเล่าอาย ซั่นแล่ว

[kaentong]

🌾หล่าเอ้ย....
🌾อย่าสุไลลืมถิ่ม เป็นดอกกะถิ่นลืมหง่า...
🌾ดอกจำปาลืมต้น คนสิหย่อว่าหยัน...
🌾เป็นหัวมันลืมดอย เป็นหัวกลอยลืมป่า...
🌾เป็นมัจฉาถิ่มน้ำ สิไปซ้นบอนได๋...
🌾ยามว่าไกลห่างบ้าน อย่าลืมทางเคยไต่...
🌾อย่าลืมไผรอถ่า ทางบ้านให้ห่วงหา...
🌾หัวนาดอนเคยยั้ง เหลียวหลังมาเบิ่งแหน่...
🌾พ่อแม่ที่รอถ่า น้ำตาย้อยเพิ่นห่วงหลาย...
🌾มีเวลาไปหาบ้าง อย่าสุห่างลาหนี...
🌾ได้อยู่ดีสบาย อย่าลืมคนทางบ้าน...
🌾อย่าสุหาญไปหน้า คันลืมคุณพ่อแม่...
🌾หาแม่นหมานกะไฮ้ คันลืมคุณท่านพ่อแม่เฮา

[kaentong]

🌾เสียแฮงนางแปลงขัวข้าม ลำตะคลองบ่ได้ไต่
🌾เจอไม้ไผ่ลำแห้ง ปลายก้นผัดมอดเล็ม
🌾เกลือเคยเค็มผัดมาเปรี้ยว เจอรักเดียวกะเป็นต่าง
🌾นี้ละนอเพิ่นว่า กระต่ายเต้นก่ายฟ้า บ่มีมื้อหม่นขี้ดิน
🌾น้องเปรียบดังเงี่ยงอ้อย แมลงมดบ่สนใจ
🌾อาลัยนำแต่ความฮัก ศรปักบ่ถอนได้
🌾ดวงภมัยในหนห้องสังมาปองแต่นำพี่
🌾ชายอื่นมีมากล้น บ่สนข้างส่วนคีง
🌾นี้ตินอเพิ่นว่าคองเอาลูกช้าง สามปีกะบ่ออก
🌾คอยเอาลูกพระเจ้าเลยสิเฒ่าแก่ตาย

[kaentong]

🌾มีแต่ใช้แต่ซื้อ บ่หาตื่มสตางค์หมด..
🌾มีแต่เอาบ่แทนทด  ตอบบุญคุณท่าน..
🌾มีแต่งานบ่มีมื้อ  สิพักเซาคงเหงาเมื่อย..
🌾มีแต่ผัดไปเรื่อยๆ  คงพบพ้อสิ่งบ่ดี..
🌾มีแต่ใช้แต่ชี้  บ่ลงเฮ็ดเอาเอง..
🌾มีแต่เกรงเบิ้ดแฮง  บ่อาจแปลงสำเร็จได้..
🌾มีแต่ไปบ่มีย้อน  กลับเฮือนนอนบ่อนเก่า..
🌾มีแต่เว้าแต่เว่า  บ่ทำด้วยสิป่วยการ..
🌾มีแต่คร้านแต่คร้าน บ่มีหมั่นคงตกอับ..
🌾มีแต่จับบ่มีบาย  คงเสียลายพ่อซายแท้..
🌾มีแต่แหบ่มีข่อง  ปลาถึกมองเบิ้ดแนวใส่..
🌾มีแต่แนวอยากได้  บ่หาไว้บ่
ฮอนมี แท้แหล๊ว

[kaentong]

🌾ลูกหลานเอ้ยผุเฒ่าเพิ่นว่า...
🌾บ่อนได๋เจ้าที่หรือผีฮ่าย คัน หย่างกายให้เจ้าจ่ม...
🌾ให้เจ้าก้มกราบไหว้ อย่ากายข่วมท้าทาย วาเด...
🌾คันพ้อคนขี่ล่าย ให้เจ้าเอ่ยคำชม...
🌾อย่าสิมีความขม เหยียดหยันให้เคืองแค้น...
🌾รวยเงินแสนเงินล้าน อย่าหาญโวโอ้อวด...
🌾อย่าสิสวดจุ้มกุ้ม เกินบ้านกว่าคน...
🌾อย่าทำตนโตให้ เป็นตาซังให้คนหน่าย...
🌾อยู่หม่องได๋ให้เขาย้อง มีพี่น้องอยู่ทั่วแดน...
🌾อย่าคือแนวนามบ้ง แปนโตกาสิตอดกินแหล่ว...
🌾ให้เป็นคือจั่งม้อน ใยหุ่มห่อโต...
🌾อย่าได้โมโหฮ่าย ปะมาโทโอ้อวดเก่ง...
🌾คือจั่งแมงงอดน้อย เขาสิป้อยแซ่งตาม...
🌾ให้คือนาคีท่าน นาคาพญาใหญ่...
🌾ไปทางได๋บารมีแผ่คุ้ม คนหุ่มแห่แหนเฮาเด้อ

[kaentong]

🌾ข้าวฮวงเหลืองก่องก้ม สายลมล่วงปลายเดือน
🌾ฝนสิเลือนลางหาย กลายหนาวมาต้อง
🌾ฟังเสียงหองสนูห่าว ว่าวไผดังเสียงส่ง
🌾เมยหมอกลงสิบเอ็ดคล้อย ปลาซิวน้อยล่องไซละน้อ
🌾คึดฮอดคนไกลบ้าน สู้งานก่อเมืองไกล
🌾เป็นจั่งได๋เงินคำ ได้เก็บกำหมานอยู่บ้อ
🌾สิได้งอคืนโค้ง กำเคียวเกี่ยวข้าวนาเฮาบ่
🌾คนเฒ่ารอแฮงซ้วน หาบโฮมท้อนขึ้นใส่ ลานอยู่เด้อ

[kaentong]

🌾น้ำหมอกโฮยยามเซ่า ข้าวดอ
นากะเริ่มถอก
🌾ผักอิฮีนกะน่องม้า ปลาเข็งบ้อนหาบ่อนลง
🌾ท่งสีเขียวมื้อวานเริ่ม เติมเปลี่ยนเป็นสีทอง
🌾ก่องไสวเฮืองฮอง เป็นทุ่งทองคือคำเอิ้น
🌾สันญานเตือนบอกให้ ฝนสิหล่าลาหนี
🌾หนาวหัวปีกำลังมา เจ้าหัวลาสิกขาสิ้น
🌾ฝนลาดินคืนเมืองฟ้า ปลาลาหนองฟ้าฮ้องส่ง
🌾ผุเฒ่าลงหาเฮ็ดต้อน ปลาบืนบ้อนเข้าสู่หลุม

[kaentong]

🌾ปีเดือนผันผ่านย้าย..หยับหย่างนำการ
🌾สังขารคนกะคือกัน..นับวันหม่อใกล้
🌾ก่อนนี้ตาใสเหลื่อม..แงงยังแจ้งส่อง
🌾หนังกะผ่องเต็มเนื้อ..บ่มีหม่องย่อนยาน
🌾ยามแต่กาลล่วงเข้า..วัยแก่มาหา
🌾หูกะหนาตากะฟาง..แงงหยังกะบ่แจ้ง
🌾สีเขียวแดงเคยแต้ม..บ่แนมหาคือก่อน
🌾เสียงกะอ่อนแหบฝ้า..คางบั้มแข่วบ่มี
🌾เป็นจั่งชี่หละพี่น้อง..สังขารามันบ่เที่ยง
🌾มีแต่เอียงเฮียงคล้อย..คอยถ่าแต่สิพัง
🌾ยืมเขามาพักยั้ง..เพียงแค่ชั่วคราว
🌾จักว่ามื้อวันได๋..จะเอิ้นคืนบ่มีฮู้เนาะพี่น้อง

[kaentong]

🌾งัวบ่คอยล่ามไว้  มันสิแล่นบุหนี...
🌾ลูกบ่ตีคอยสอน  กะส่ำงัวยามบ้า...
🌾มันสิอายขายหน้า  มาถึงพ่อแม่...
🌾ลูกเจ้าของแน่แท้  สอนได้กะบ่ฟัง แท้น้อ...
🌾คันบ่ฝังสั่งซี้  คราวที่เดียงสา
🌾ยามเมื่อเขาใหญ่มา  สินั่งเบิดคำเว้า...
🌾บ่สนเคาเอาไว้  ผูกสายตะพายจ่อง..
🌾ยามมันหองหื่นห้าว  สินำแก้บ่ทัน..
🌾เป็นพ่อแม่นี่นั้น  ให้คอยหล่ำแลหลิง..
🌾อย่าให้ซิงก่อนสุก  เน่าตายคาต้น..
🌾ดินอย่าปนหินเหี้ย  นาเกลือขี้ดินเอีอด..
🌾เลือดของเฮาแท้ๆ   ดึงไว้ให้เซื่อควม แน่เญอ..
🌾อย่าให้กวมภาช์ข้าว  บ้านเพิ่นเฮือนเขา...
🌾อย่าให้เอาไฟสุม  จี่ซุมแซงเซื้อ..
🌾สอนให้เหลือจ่งก้าง  หมาแมวคองอยู่..
🌾สอนเป็นผู้สืบสร้าง  วงศ์เซื้อเหล่าสกุล ซั่นแหล่ว

[kaentong]

🌾ผีอีหยังที่ว่าร้าย  กะบ่ท่อผีสบคน
🌾ผีสบใต้ผีสบบน  อ้างับเอาแต่แนวเว้า
🌾อันผีโพงผีเป้า  ผีตายโหงตายห่า
🌾อันผีไฮ่ผีนา  กะบ่มาจุ้นจ้านวิญญาณได้รับส่วนบุญ
🌾ผีที่พาให้วุ่น  เทียวสับส่อนินทากัน
🌾นั่นคือผีสบคน จอบแต่แนวสิมาเว้า ซั่นแหล่ว
#ผีสบ คำโบราณอีสานเดิมนั่นคือ #ริมฝีปากคน

[kaentong]

🌾พี่น้องเอ้ย..
🌾อย่าอ่อนไหวในคำย้อง คำคนค่องพอปากหลม...
🌾หวานเป็นลมผสมตาล คันเอ่ยจาให้หลงสิ้น...
🌾ดีกะศีลเจ้าของสร้าง แปนกะถางหม่องฮกอยู่...
🌾ขยันเองไผว่าดู๋ หรือตู่เฮาว่าเอาหน้า...
🌾คำจานั่นอย่าสั่นคลอน แท้แหล่ว...
🌾เมื่อยกะเซาให้เบาหย้อน หนักกะผ่อนหละเป็นเบา...
🌾อย่าได้เอาคำคน มาใส่ใจวุ่นวายแท้...
🌾มืดกะแลหาบ่อนแจ้ง ฮู้จักแยงฮู้ฮ่อมถิ่น...
🌾คำนินทาสรรเสริญ บ่เกินกันคันเฮ็ดได้...
🌾ไผหย่างพ้นบ่หม่นทรวง แท้แหล่วพี่น้องเอ้ย..